در دهه گذشته، همزمان با گسترش تجارت الکترونیک و دیجیتالسازی کسبوکارها، پرداختهای دیجیتال به بخش جداییناپذیر از زندگی اقتصادی مردم تبدیل شدهاند. اما زیرساختهای رسمی بانکی و شرکتهای PSP بهتنهایی پاسخگوی تمام نیازهای متنوع این فضا نبودند؛ بهویژه برای کسبوکارهای کوچک، استارتاپها و فعالان نوظهور. همین خلأ موجب شد تا مدل جدیدی از ارائه خدمات پرداخت با عنوان «پرداختیاری» شکل بگیرد؛ مدلی که با تسهیل دسترسی به خدمات پرداخت، نقش مؤثری در توسعه اقتصاد دیجیتال ایفا کرده است. در ادامه، بهصورت دقیقتری بررسی میکنیم که پرداختیار چیست، چه خدماتی ارائه میدهد و چه تفاوتهایی با شرکتهای PSP دارد.
psp چیست و پرداخت یار چه تفاوتی با آن دارد؟
شرکت PSP یا Payment Service Provider به معنای «ارائهدهنده خدمات پرداخت» است. این شرکتها با مجوز مستقیم بانک مرکزی و اتصال به شبکه شاپرک، زیرساخت اصلی پرداخت الکترونیکی کشور را فراهم میکنند. در مقابل، پرداختیارها شرکتهایی هستند که با مجوز غیرمستقیم از بانک مرکزی و همکاری با PSPها، درگاه پرداخت و خدمات تسویه را به کسبوکارها ارائه میدهند.
تفاوت اصلی psp و پرداخت یار در نوع مجوز، سطح دسترسی به شاپرک، و مخاطبان هدف است: PSPها زیرساخت اصلی پرداخت را دارند، ولی پرداختیارها نقش واسطهای سادهتر برای کسبوکارهای کوچکتر دارند.
پرداختیار چیست و چه تفاوتی با psp دارد؟
با رشد تقاضا برای خدمات پرداخت آنلاین، نهادهایی تحت عنوان «پرداختیار» بهعنوان واسطهای میان کسبوکارها و شرکتهای پرداخت الکترونیک (PSP) شکل گرفتند. این نهادها بهواسطه مجوز رسمی از بانک مرکزی، امکان ارائه خدمات پرداخت را بدون نیاز به مجوز PSP فراهم میکنند و بهویژه برای کسبوکارهای کوچک و متوسط، گزینهای سادهتر و سریعتر محسوب میشوند. پرداختیارها به توسعه فراگیری پرداخت دیجیتال در کشور و ارتقای کیفیت تجربه پرداخت مشتریان کمک شایانی کردهاند.
نکات کلیدی درباره پرداختیار:
- تعریف رسمی: پرداختیار نهادی است که با اخذ مجوز فعالیت از بانک مرکزی، به نمایندگی از شرکتهای PSP خدمات پرداخت اینترنتی ارائه میدهد.
- نقش در زنجیره پرداخت: این نهادها بهعنوان رابط بین پذیرندگان (کسبوکارها) و PSPها عمل میکنند و فرآیند دریافت درگاه پرداخت را تسهیل میکنند.
خدمات اصلی پرداخت یاری
- ارائه درگاه پرداخت آنلاین به کسبوکارها بدون نیاز به مراجعه مستقیم به PSP
- مدیریت و گزارشدهی کامل تراکنشهای مالی
- یکپارچهسازی سامانههای فروشگاهی یا نرمافزارهای مالی با سامانههای پرداخت
پرداختیارها مسیر دریافت خدمات پرداختی را برای هزاران کسبوکار کوچک هموار کردهاند.
این نهادها نقش مکملی در شبکه پرداخت دارند و با افزایش دسترسیپذیری، به تسهیل رشد اقتصاد دیجیتال کمک میکنند. برای آشنایی با تحلیل بازخورد مشتری با ai و sms برای پیشرفت کسب و کارها کلیک کنید.
شرکت PSP چیست و چه کاری انجام میدهد؟
در ساختار رسمی شبکه پرداخت کشور، شرکتهای PSP یا ارائهدهندگان خدمات پرداخت، بازیگران کلیدی و دارای مجوز مستقیم از بانک مرکزی هستند که زیرساختهای اصلی پرداخت الکترونیک را فراهم میکنند. این شرکتها نقش ستون فقرات نظام پرداخت را دارند و با اتصال مستقیم به شبکه شاپرک، امکان پردازش، تسویه و انتقال امن وجوه را در مقیاس ملی فراهم میکنند. هر کسبوکار بزرگ یا پلتفرم واسط که نیاز به خدمات زیرساختی پرداخت دارد، ناگزیر به تعامل با یک یا چند PSP است.
نکات کلیدی درباره شرکت PSP
- تعریف PSP : مخفف Payment Service Provider به معنای ارائهدهنده خدمات پرداخت؛ نهادهایی دارای مجوز رسمی از بانک مرکزی برای ارائه مستقیم خدمات پرداخت الکترونیک.
- الزامات فعالیت: این شرکتها باید دارای ساختار حقوقی مشخص، سرمایه اولیه بالا، زیرساخت فنی پیشرفته، و پشتیبانی ۲۴ ساعته باشند. اخذ مجوز از شاپرک نیز شرط اصلی شروع فعالیت است.
خدمات اصلی شرکت PSP
- اتصال مستقیم به شبکه شاپرک برای انجام تراکنشهای مالی
- ارائه انواع ابزارهای
- پرداخت شامل کارتخوان (POS)، درگاه اینترنتی و پرداخت موبایلی
- پردازش، تسویه و مدیریت تراکنشها بهصورت متمرکز و در مقیاس ملی
شرکتهای PSP، هسته اصلی پردازش تراکنشها در کشور هستند. بدون حضور این شرکتها، امکان شکلگیری اکوسیستم پرداخت دیجیتال امن و فراگیر وجود نداشت.
PSP در ایران؛ چه شرکتهایی مجوز دارند؟
در ایران فعالیت شرکتهای PSP زیر نظر بانک مرکزی و شاپرک انجام میشود و هر شرکت برای ورود به این حوزه باید مجوز رسمی دریافت کند. در حال حاضر، چند شرکت شناختهشده بهعنوان PSPهای دارای مجوز رسمی مشغول به کار هستند که هرکدام بخش قابلتوجهی از تراکنشهای کشور را مدیریت میکنند.
برخی از مهمترین شرکتهای PSP فعال در ایران عبارتاند از:
- بهپرداخت ملت (وابسته به بانک ملت)
- پرداخت الکترونیک سداد (وابسته به بانک ملی ایران)
- آسانپرداخت پرشین (آپ)
- تجارت الکترونیک پارسیان (PEC)
- پرداخت نوین آرین
- فنآوا کارت
- سپهر ارتباطات
- سداد و ایرانکیش
این شرکتها ستون فقرات شبکه پرداخت کشور را تشکیل میدهند و از طریق زیرساختهای پیشرفته، خدماتی مانند دستگاه کارتخوان (POS)، درگاه پرداخت اینترنتی، و پرداخت موبایلی را ارائه میدهند. هر PSP معمولاً با دهها پرداختیار همکاری دارد تا دسترسی به خدمات پرداخت برای کسبوکارهای کوچکتر نیز فراهم شود.
تفاوت PSP و پرداختیار در مجوز، خدمات و کاربرد
با وجود شباهتهای ظاهری در ارائه خدمات پرداخت، پرداختیارها و شرکتهای PSP دو بازیگر کاملاً متفاوت در زنجیره پرداخت کشور هستند. در حالیکه PSPها مسئول زیرساختهای اصلی و اتصال مستقیم به شبکه شاپرک هستند، پرداختیارها بهعنوان واسطههایی چابکتر، خدمات را بهصورت غیرمستقیم و اغلب برای کسبوکارهای کوچک و متوسط ارائه میدهند. درک تفاوتهای میان این دو، برای انتخاب مسیر مناسب در راهاندازی یا توسعه کسبوکار آنلاین ضروری است.
| مورد مقایسه | پرداختیار | شرکت PSP |
| مجوزدهنده | بانک مرکزی (غیرمستقیم از طریق دستورالعمل پرداختیاری) | بانک مرکزی و شاپرک (مستقیم) |
| اتصال به شاپرک | از طریق همکاری با یک یا چند PSP | اتصال مستقیم و رسمی |
| نوع خدمات | ارائه درگاه، گزارش تراکنش، خدمات واسط | کارتخوان، درگاه، پرداخت موبایلی، زیرساخت پرداخت کامل |
| مخاطبان اصلی | کسبوکارهای کوچک و متوسط، فروشگاههای آنلاین | بانکها، سازمانها، شرکتهای بزرگ |
| الزامات فنی و سرمایهای | سبکتر، با زیرساخت نرمافزاری محدود | سنگین، نیازمند دیتاسنتر، پشتیبانی ۲۴ ساعته، تیم عملیاتی قوی |
| قابلیت ارائه ابزار فیزیکی پرداخت | ندارد | دارد (POS، ATM، PINPAD و…) |
پرداختیارها در واقع بازوی اجرایی چابک و مکمل PSPها هستند. با تقسیم نقشها میان این دو، شبکه پرداخت کشور توانسته هم نوآوری را تسهیل کند و هم امنیت و پایداری خدمات را حفظ نماید.
کسب وکارها چه زمانی باید از PSP استفاده کنند و چه زمانی از پرداختیار؟
انتخاب بین PSP و پرداختیار به نوع کسبوکار، حجم تراکنشها و سطح نیاز فنی بستگی دارد. هر دو نهاد در شبکه پرداخت نقش مهمی دارند، اما مخاطبان و کارکردشان متفاوت است.
| وضعیت کسبوکار | پیشنهاد مناسب | توضیح |
| کسبوکار بزرگ، سازمانی یا دارای حجم بالای تراکنش | ✅ استفاده از PSP | PSPها زیرساخت اختصاصی و خدمات مستقیم بانکی ارائه میدهند و برای سازمانهای بزرگ گزینهی ایدهآل هستند. |
| فروشگاه اینترنتی کوچک، استارتاپ یا کسبوکار تازهتأسیس | ✅ استفاده از پرداختیار | پرداختیارها فرایند دریافت درگاه را سریعتر، سادهتر و بدون نیاز به قرارداد مستقیم با بانک انجام میدهند. |
| نیاز به خدمات جانبی مثل گزارشگیری، API ساده یا تسویه سریع | ✅ پرداختیار | ارائه امکانات نرمافزاری و خدمات پشتیبانی متناسب با نیاز فروشگاههای آنلاین. |
| نیاز به کنترل کامل بر تراکنشها، امنیت سطح بالا یا زیرساخت فنی اختصاصی | ✅ PSP | مناسب برای پلتفرمهای بزرگ پرداخت، اپراتورها و بانکها. |
در مجموع، پرداختیارها گزینهای چابک و مقرونبهصرفه برای ورود به حوزه پرداخت هستند، در حالیکه PSPها انتخابی حرفهای برای مقیاسهای بزرگتر و زیرساختهای پیچیدهتر بهشمار میآیند.
چرا استفاده از پرداختیار بهجای PSP برای کسبوکارهای کوچک بهتر است؟
در فضای رقابتی امروز، کسبوکارهای کوچک و متوسط برای بقا و رشد نیاز به راهکارهای پرداختی دارند که سریع، کمهزینه و ساده باشد. پرداختیارها دقیقاً در پاسخ به همین نیازها پدید آمدهاند. این نهادها با ارائه خدمات پرداخت بهصورت واسط، فرآیندهای پیچیده را ساده میکنند و امکاناتی در اختیار کسبوکارها قرار میدهند که پیشتر تنها از طریق شرکتهای PSP برای سازمانهای بزرگ ممکن بود. برای مشاهده خدمات و محصولات رهیاب حوزه ارتباطات کلیک کنید.
- دریافت سریع و آسان درگاه پرداخت
بدون نیاز به طی مراحل پیچیده بانکی و با حداقل مدارک، درگاه پرداخت آنلاین دریافت میشود. - خدمات جانبی کاربردی
شامل گزارشهای مالی شفاف، امکان مدیریت کاربران، تسویه سریع و یکپارچهسازی با سیستمهای حسابداری و فروشگاهسازها. - پشتیبانی تخصصی برای کسبوکارهای کوچک
برخلاف PSPها که معمولاً تمرکز بر سازمانهای بزرگ دارند، پرداختیارها خدماتی متناسب با نیاز و ظرفیت فروشگاههای کوچک ارائه میکنند. - هزینههای کمتر و انعطافپذیری بیشتر
تعرفههای مناسب، مدلهای متنوع تسویهحساب، و عدم نیاز به زیرساختهای پیچیده از جمله مزایای مالی مهم هستند.
پرداختیارها با فراهم کردن دسترسی سریع و خدمات منعطف، به کسبوکارهای نوپا و کوچک این امکان را میدهند که بدون مانع وارد دنیای پرداخت دیجیتال شوند و رشد یابند.
چالشها و محدودیتهای اصلی پرداختیارها:
اگرچه پرداختیارها نقش مهمی در توسعه خدمات پرداخت برای کسبوکارهای کوچک ایفا کردهاند، اما این مدل فعالیت همچنان با چالشها و محدودیتهایی همراه است. از آنجا که پرداختیارها مستقیماً به شبکه شاپرک متصل نیستند و فعالیت آنها از طریق یک شرکت PSP پشتیبانی میشود، استقلال کامل در ارائه برخی خدمات کلیدی را ندارند. همچنین، فعالیت آنها تحت نظارت دقیق بانک مرکزی و در چارچوب مشخصی صورت میگیرد که گاه موجب محدودیتهایی در توسعهی خدمات میشود.
- وابستگی به شرکتهای PSP برای تسویهحساب
تسویه مالی پذیرندگان توسط PSP انجام میشود و پرداختیار امکان کنترل مستقیم بر این فرایند ندارد. - عدم ارائه برخی ابزارهای فیزیکی پرداخت
خدماتی مانند کارتخوان (POS) یا ATM تنها در اختیار PSPهاست و پرداختیارها به این حوزه دسترسی ندارند. - الزامات سختگیرانهی نظارتی
برای ادامه فعالیت، پرداختیارها باید بهطور مستمر الزامات بانک مرکزی، از جمله گزارشدهی دقیق، کنترلهای امنیتی و حفظ حریم خصوصی دادهها را رعایت کنند. - محدودیت در توسعه زیرساخت اختصاصی
پرداختیارها برخلاف PSPها معمولاً فاقد زیرساخت مستقل برای پردازش تراکنشها هستند و این موضوع در مقیاسهای بزرگ، مانع توسعه میشود.
در حالیکه پرداختیارها مسیر سادهتری برای ورود به دنیای پرداخت فراهم کردهاند، اما برای رشد پایدار و رقابت با شرکتهای بزرگ، نیازمند رفع تدریجی این محدودیتها یا اصلاح چارچوبهای قانونی خواهند بود.
برای آشنایی با افزایش فروش با پرداختیاری کلیک کنید.
آینده پرداخت یاری در ایران
با گسترش نقش پرداختیارها در آینده اقتصاد دیجیتال ایران، شرکتهایی که تجربه، زیرساخت و ارتباط مؤثر با نهادهای نظارتی دارند، نقش پررنگتری در این مسیر ایفا خواهند کرد. شرکت رهیاب پیام گستران (هوبرنیکس) از پیشگامان ارائه خدمات پرداختیاری در کشور است که از سال ۱۳۹۷ با همکاری شاپرک و تحت نظارت بانک مرکزی، راهکارهای متنوعی در حوزه پرداخت دیجیتال ارائه میدهد. از جمله شرکتهای تابعه رهیاب شرکت کامرد است که در این حوزه فعالیت دارد. این خدمات شامل ارائه درگاه پرداخت امن و پایدار، توسعه نرمافزار و سختافزارهای تخصصی پرداخت، سرویسهای فینتکی ارزشافزوده، و همچنین خدمات موبایل نظیر USSD، خرید شارژ و بسته اینترنت است. رهیاب با تکیه بر تجربه فنی و رویکرد نوآورانه، به یکی از بازیگران کلیدی پرداختیاری در ایران تبدیل شده و مسیر رشد فینتک را برای کسبوکارهای ایرانی هموار میسازد.
